Όλοι γνωρίζουμε πως το internet και τα social media ασκούν την ισχυρότερη ίσως κοινωνική επιρροή στην εποχή μας. Πέρα από την διαμόρφωση νέων κανόνων για τις ανθρώπινες σχέσεις, αποτελούν και τον χώρο στον οποίο γίνεται πλέον η ανταλλαγή απόψεων, κάτι σαν μια αντικατάσταση των παλιών καφενείων. Στον ίδιο χώρο, λοιπόν, τείνουν να διαμορφώνονται τα σύγχρονα πρότυπα, τα οποία άλλες φορές προβάλλουν μια πλασματική τελειότητα κι άλλες φορές πολύ σκοτεινές πλευρές του ανθρώπινου ψυχισμού ως κάτι το φυσιολογικό. Δεν χρειάζεται να ψάξει κανείς πολύ για να συναντήσει τέτοιες περιπτώσεις.
Δουλεύοντας με ανθρώπους με διατροφικές διαταραχές, άρχισα να παρατηρώ την άνεση με την οποία πολλοί από αυτούς πρόβαλλαν την ασθένειά τους διαδικτυακά. Posts και stories με γυναίκες την ζωή των οποίων απειλούσε άμεσα η νευρική ανορεξία γίνονταν πόλος έλξης για θετικές αντιδράσεις και σχόλια. Παρατήρησα πως το ίδιο ζήτημα για το οποίο υπήρξαν τόσες παρεμβάσεις ειδικών ψυχικής υγείας και οργανώσεων, τόσος αγώνας για να σταματήσει να προβάλλεται στις πασαρέλες και στα περιοδικά, είχε βρει στο Instagram ένα νέο χώρο να επανέλθει στην δημοσιότητα. Και δεν ήταν το μόνο παράδειγμα.
Τα social media έχουν προσφέρει προβολή και πλήθος ακολούθων σε ανθρώπους φανερά εθισμένους στα αναβολικά και στις πλαστικές εγχειρίσεις, σε ανθρώπους που αυτοτραυματίζονται και σε άλλους που επιδίδονται σε μια έμμεση ή άμεση, συχνά επί πληρωμή πορνογραφία. Τα πρότυπα αυτά συνοδεύονται από μια φιλοσοφία η οποία τα επικυρώνει. Αυτός είναι ο ρόλος του προαναφερθέντος σύγχρονου καφενείου. Έτσι, μπορεί κανείς να βρει γυναίκες να προωθούν πορνογραφικό υλικό υποστηρίζοντας ότι αυτή είναι η επιτομή του φεμινισμού. Γράφουν μακροσκελή κείμενα στα οποία αναλύουν την ελευθερία μιας γυναίκας να πουλάει την σεξουαλικότητά της και δημιουργούν λογαριασμούς αφιερωμένους σε αυτή την φιλοσοφία. Υπάρχουν γυναίκες εθισμένες στην πλαστική χειρουργική, με δεκάδες χιλιάδες followers σε όλο τον κόσμο, που διαφημίζουν περήφανα την επιλογή τους να αγοραστούν ως ανθρώπινες κούκλες από κάποιον πλούσιο ιδιοκτήτη ο οποίος αποφασίζει για τις ίδιες και το σώμα τους. Κάτι για το οποίο επίσης επιχειρηματολογούν ως μια υπέρτατη μορφή έκφρασης του φεμινισμού. Υπάρχουν άντρες και γυναίκες που αυτοτραυματίζονται και ανεβάζουν στο διαδίκτυο φωτογραφίες χαρακωμένοι, πλασάροντας την ψυχική τους ασθένεια ως τέχνη.
Κι αυτή είναι η μεγαλύτερη, ίσως, παγίδα. Πίσω από την ασπίδα της προσωπικής και καλλιτεχνικής έκφρασης, σοβαρά ψυχιατρικά περιστατικά γίνονται stars του διαδικτύου. Κι αρχίζει να διακρίνεται η ανάγκη να προστατέψει κανείς τον εαυτό του και τα παιδιά του από αυτή την κανονικοποίηση των ψυχιατρικών διαταραχών. Στην πραγματικότητα, είναι αρκετά απλό να διακρίνουμε την διαχωριστική γραμμή. Η τέχνη παράγει έργο. Η ποιότητα του έργου είναι ανεξάρτητη από το ποιόν του δημιουργού της. Κατά αυτό τον τρόπο, το Μονόγραμμα του Οδυσσέα Ελύτη, για παράδειγμα, διδάσκεται στα σχολεία και αποτελεί κατά κοινή παραδοχή αριστούργημα, παρά τις μαρτυρίες περί παιδοφιλικών τάσεων του ποιητή και της κατάφωρης αναφοράς του ποιήματος στο «ασχημάτιστο στήθος των δώδεκα χρονών». Όταν όμως η τέχνη δεν παράγει έργο, αλλά εφαρμόζεται πάνω στο ίδιο το άτομο και πλασάρεται ως τέχνη, τότε συχνά πρόκειται για καμουφλαρισμένη ψυχική ασθένεια. Πολύ απλά, το να γράφει κανείς σενάρια, στίχους, βιβλία, μουσική που να μιλούν για βία και αίμα αποτελεί τέχνη. Το να χαρακώνει το σώμα του και να το φωτογραφίζει για να το δημοσιεύσει αποτελεί ψυχική ασθένεια.
Χρειάζεται να θυμόμαστε πως, όταν ένας ψυχικά ασθενής αρέσκεται να προβάλλει την ασθένειά του διαδικτυακά, τα κίνητρά του βασίζονται σε Ναρκισσιστικά χαρακτηριστικά. Αυτό σημαίνει πως παίρνει τροφή από τα likes και τα comments, τα οποία τον ενθαρρύνουν και τρέφουν την φιλοσοφία που έχει χτίσει για να κανονικοποιήσει επικίνδυνα ψυχιατρικά συμπτώματα. Όταν, λοιπόν, του δίνουμε κι εμείς τέτοιου είδους τροφή, γινόμαστε μέρος του προβλήματος. Και φέρνουμε τα δυστοπικά σενάρια των ταινιών επιστημονικής φαντασίας ένα βήμα πιο κοντά, στρώνοντας το έδαφος για μια κοινωνία η οποία διασκεδάζει με την ανθρώπινη αρρώστια. Χρειάζεται να θυμόμαστε πως αυτό που κάποιος θέλει να προβάλλει ως υπερήφανη επιλογή του, κάποιες φορές αποτελεί κραυγή βοήθειας.
Έλα σε επικοινωνία μαζί μου για να κλείσεις το ραντεβού σου. Κάνε το πρώτο βήμα προς την αλλαγή.